Είναι στιγμές που όλα είναι έτοιμα για τον κόσμο. Άλλες στιγμές πάλι είναι νωρίς. Νωρίς σαν και τώρα. Σαν τον καιρό που ζούμε κι ενεχυριάζουμε την κοινωνία προκειμένου να μάς δώσουν μιαν ασπιρίνη για να σβήσει για λίγο η ανασφάλειά μας. Νωρίς σαν τον καιρό που διψάμε για ένα επίδομα που θα ξεγελάσει τη στέρησή μας. Νωρίς σαν τον καιρό που οι ανάσες είναι γρήγορες σαν τις μέρες που περνούν χωρίς να έχουν σημασία. Φτάσαμε στο σημείο να ζει σε τούτη τη χώρα ο άνθρωπος χωρίς να έχει σημασία κι οι Παρθενώνες να δακρύζουν.
Είναι νωρίς για την κοινωνία μας, σχεδόν νύχτα ακόμα. Όλα μοιάζουν να κοιμούνται, οι πολίτες, οι θεσμοί, οι κυβερνήσεις, τα όνειρα, ακόμα και οι ποιητές! Μονάχα το ζύγι του αργυραμοιβού δεν κλείνει μάτι, διανυκτερεύει όλες τις μέρες τού χρόνου για να ζυγίζει την αξιοπρέπεια και τη συνείδηση τού ανθρώπου ώστε αυτή να μπορεί να πουληθεί και να αγοραστεί σε τιμές προσιτές. Γι’ αυτό άλλωστε έχουμε εκπτώσεις όλο το χρόνο και τις Κυριακές τα καταστήματα είναι ανοιχτά, προέχει η οικονομία και το κέρδος, ποιος λογαριάζει την κούραση των ανθρώπων; Άνοιξε μια πληγή στον τόπο μας, μια πληγή που δε λέει να κλείσει κι άρρωστος καθώς είναι αναζητεί τη γιατρειά. Μα γιατρικό στον Έλληνα δεν είναι άλλο παρά η αλήθεια, κι ας είμαστε λαός τυχοδιώκτης. Ποιος όμως σήμερα την κρατά στα χέρια του και την πουλά με την σταγόνα;
Αιώνες τώρα τρέχουμε στους ουρανούς κι αδιαφορούμε για τη γη. Κυνηγάμε στο γκρεμό να μυρίσουμε το ανθισμένο λουλούδι, δε μας αρκούνε τ’ άλλα. Κι αυτό το ατέρμονο ανατρίχιασμα τής ψυχής απέναντι στον έρωτα μιας ακόμα δημιουργικής ανάσας δε θα λείψει ποτέ από τούτο το λαό. Ποτέ! Αιθαιροβάμονες είμαστε, ό,τι αποκτάμε στη ζωή δε θέλουμε να έχει τόκο, τόση αυθάδεια επιδεικνύουμε απέναντι στους θεούς μα κι εκείνοι μάς αγαπάνε ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο! Ό,τι αποκτάμε θέλουμε να φθίνει για να μείνει χώρος αδειανός μέσα μας, να χωρέσει στην ψυχή μας ακόμα τόσο, πιο καινούριο, πιο φρέσκο, νεαρό! Όμως… Όμως, ύστερα από τόσους αιώνες, ήρθε ο καιρός που μάς προσγείωσε σε μια γη ανώμαλη, πρωτόγνωρη για τη γενιά μας. Κι αρχίσαμε να πέφτουμε από τον γκρεμό γιατί δεν αντέξαμε τον ξεπεσμό, αρχίσαμε να απομακρυνόμαστε από την ίδια μας την ψυχή, την παραδώσαμε κι αυτή στο διαχειριστή τής πολυκατοικίας που λέγεται Ευρώπη. Λιγόστεψε η αλήθεια στις μέρες μας, ο ίδιος διαχειριστής την κρατά κλειδωμένη στο ανήλιαγο πίσω δωμάτιο μαζί με τις βρωμιές, τις σκόνες κι όλα τ’ άλλα τα αχρείαστα που δεν τα αναζητά κανείς. Κι η σκόνη ακόμα όμως, όταν την αφήνεις αμάλαχτη τοκίζεται, η αλήθεια όμως; Όχι, αυτή όσο την αφήνουμε να ψυχορραγεί ανθίζει το ανάποδό της. Ποια είναι σήμερα η αλήθεια μας; Ποια τα ιδανικά των κοινών μας υποθέσεων; Ο εντυπωσιασμός; Το θέαμα; Ο εθελούσιος βιασμός των δικαιωμάτων μας; Η αποποίηση των ευθυνών μας; Η ακοινωνησία; Και στην πολιτική που παίρνει αποφάσεις; Να αναγνωρίζουμε κίβδηλα πτυχία ως πανεπιστημιακά; Να αλλάζουμε εκλογικούς νόμους γιατί δεν μάς αρέσει η αίσθηση τής δημοκρατίας που έρχεται με την απλή αναλογική; Ή μήπως να ξεπληρώνονται πολιτικά γραμμάτια εις βάρος του πολίτη για να σβηστούν οι ανειλημμένες υποχρεώσεις; Πότε οι ιδεολογικές παρλαπίπες θα χαθούν κι ο πολιτικός ρεαλισμός θα ανθίσει σε τούτη τη χώρα;
Η αλήθεια στον τόπο που γέννησε τη φιλοσοφία βρήκε το μάστορά της. Το χρήμα. Σ’ αυτόν που ανήκει το χρήμα ανήκει και η αλήθεια. Ανήκει βεβαίως και το ψέμα! Πόσο ψέμα υπάρχει στο χρήμα… Σταμάτησε ο πολίτης να σκέφτεται από τότε που τού γέμισαν τις τσέπες με λεφτά, ο διάλογος με τη συνείδηση ήταν πλέον περιττός. Τώρα, τη δεκαετία που πέρασε, σε τούτες τις στιγμές που τού τα πήραν πίσω γιατί συνεχίζει να αδιαφορεί για την αλήθεια; Δεν μπορώ να απαντήσω, δεν φτάνει ο νους μου μέχρι εκεί, λιγοστεύει η αλήθεια στα ρηχά, στη ρηχή ζωή μας, και δύσκολα την αγγίζουμε. Όπως και να ’χει όμως, αυτός ο μαύρος τόπος θα πρασινίσει κάποτε[1]. Έτσι το γράψε ο ποιητής, έτσι μπορεί να γίνει αν εργαστούμε πραγματικά και αφήσουμε τον από μηχανής θεό στην αταραξία του. Θυμίστε μου όμως μονάχα, ο Δον Κιχώτης ζει;
[1] Νίκος Γκάτσος: Ο ιππότης και ο θάνατος