Όταν γεννιέμαι, είμαι μαύρος
Όταν μεγαλώσω, είμαι μαύρος
Όταν κάθομαι στον ήλιο, είμαι μαύρος
Όταν φοβάμαι, είμαι μαύρος
Όταν αρρωσταίνω, είμαι μαύρος
Κι όταν πεθαίνω, ακόμα είμαι μαύρος
Κι εσύ λευκέ άνθρωπε…
Όταν γεννιέσαι, είσαι ροζ
Όταν μεγαλώνεις, γίνεσαι λευκός
Όταν κάθεσαι στον ήλιο, γίνεσαι κόκκινος
Όταν κρυώνεις, γίνεσαι μπλε
Όταν φοβάσαι, γίνεσαι κίτρινος
Όταν αρρωσταίνεις, γίνεσαι πράσινος
Κι όταν πεθαίνεις, γίνεσαι γκρι
Και λες εμένα έγχρωμο;
Ποίημα μαθητή από την Αφρική
Δεν είναι σαφώς καθορισμένο το πότε και το πού ακριβώς γεννήθηκε η έννοια του ρατσισμού αν και υπάρχουν πηγές που αναφέρουν τη Γερμανία του 1933 – 1934. Η φυλετική ανωτερότητα της επονομαζόμενης ‘Αρίας φυλής’ ενδεχομένως να στάθηκε η αφορμή ώστε να καθιερωθεί μέσα από τον αντισημιτισμό ο ρατσισμός και στη συνέχεια να γενικευθεί και να ορίζεται ως οι εκ γενετής ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων. Δυστυχώς, η θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου είχε την ατυχή συγκυρία να συναντήσει στην πορεία της ανθρώπους τόσο κοντόφθαλμους που δεν την κατανόησαν ούτε βεβαίως αντιλήφθηκαν την αξία της διαφορετικότητας των φυλών του ανθρώπινου είδους. Αντί αυτού, δημιούργησαν διχαστικές εθνικιστικές κοσμοθεωρίες με σκοπό μάλλον να βρουν ένα καταφύγιο για να γίνει αποδεκτή η άγνοια αλλά και η αμάθειά τους. Ο ρατσισμός σε όλες του τις μορφές θα μπορούσε να υποθέσει κανείς με μεγάλη βεβαιότητα πως έχει για οπαδούς του άθλια υποκείμενα και σίγουρα όχι Ανθρώπους!
Με την εξέλιξη της ιστορίας, ο όρος επεκτάθηκε εννοιολογικά μέσα στις κοινωνίες του δυτικού κόσμου και πλέον ο μέσος άνθρωπος αντιλαμβάνεται ως ρατσισμό τις συμπεριφορές εκείνες που στρέφονται απέναντι σε μειονότητες ή/και σε ομάδες που πρεσβεύουν μια διαφορετική ίσως αλήθεια από την ευρέως (και κοινωνικά) αποδεκτή. Όλοι μας έχουμε ακούσει και διαβάσει στα μέσα ενημέρωσης για ρατσιστικές συμπεριφορές απέναντι σε μετανάστες, σε πρόσφυγες, σε ομοφυλόφιλους, σε αλλόθρησκους κλπ. Την ίδια στιγμή αναπτύχθηκε ένα κίνημα το οποίο είχε ως στόχο να ενεργήσει προς την αντίθετη κατεύθυνση, προς την αντιμετώπιση του ρατσισμού από όπου κι αν αυτός προέρχεται. Δυστυχώς όμως, δεν είναι σαφές αν οι κινήσεις αυτές ήταν τελικώς απαλλαγμένες από προκαταλήψεις ή αν απλώς αποτέλεσαν μια μόδα κι ένα εφαλτήριο ανάδειξης προσωπικών επιδιώξεων. Κατά τη γνώμη μας, όσο επικίνδυνος κοινωνικά είναι ο ρατσισμός άλλο τόσο είναι και ο υποτιθέμενος αντι-ρατσισμός. Τόσο ο ίδιος ο ρατσιστής όσο κι εκείνος που αβασάνιστα επικαλείται το ρατσισμό και τον προσάπτει ως χαρακτηριστικό γνώρισμα τρίτων, είναι τις περισσότερες φορές άνθρωποι ταυτόσημοι. Ίσως δεν είναι υπερβολή αν ισχυριστούμε πως πρόκειται για τον ίδιο άνθρωπο! Με το σκεπτικό αυτό, θεωρούμε πως θα ήταν φρόνιμο για κάθε σκεπτόμενο πολίτη να απομακρύνεται διακριτικά από εκείνους που επικαλούνται το ρατσισμό, είτε ως ίδιον γνώρισμά τους είτε ως μομφή σε τρίτους.
Είναι πεποίθησή μας πως ο ρατσισμός δεν είναι ‘γραμμένος’ μέσα στο γενετικό κώδικα του ανθρώπου αν κι έχει στη ρίζα της θεωρίας του τις γενετικές διαφορές, αλλά είναι επίκτητος και διδάσκεται. Διδάσκεται ως ακραίος εθνικισμός στην αρχή και στη συνέχεια το δηλητήριο καταστρέφει κάθε υγιές κύτταρο σκέψης, αν βεβαίως δεχτούμε πως τα υποκείμενα που πιστεύουν σε θεωρίες ρατσισμού έχουν τη δυνατότητα σκέψης. Η θεώρηση ορισμένων πως στην κοινωνία υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων, οι «ανώτεροι εμείς» και οι «κατώτεροι άλλοι» δεν υπάρχει στο μικρό παιδί, αντίθετα, με τον κατάλληλο σπόρο και το σωστό λίπασμα φύεται στους ενήλικες, δυστυχώς με μεγάλη ευκολία στην εποχή μας. Η τακτική του διαχωρισμού και της ταμπέλας είναι το βούτυρο στο καθημερινό ψωμί αυτών των ‘πολιτών της ανώτερης κατηγορίας’. Η πεποίθηση πως υπηρετούν την Άρια φυλή είναι τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα τους που δεν θα διστάσουν ούτε καν να αφαιρέσουν ανθρώπινες ζωές. Η αίσθηση της αλληλεγγύης μεταξύ των μελών των μειονοτικών ομάδων τούς αηδιάζει και συνάμα τούς προκαλεί. Στηριζόμενα ακριβώς σε αυτό το σημείο, ορισμένα κέντρα εξουσίας, είτε πολιτικής είτε οικονομικής, ενεργούν ως ‘δάσκαλοι’ απέναντι σε αμόρφωτους και απαίδευτους πολίτες (σ.σ. η λέξη ‘πολίτης’ που χρησιμοποιείται εδώ ουδεμία σχέση έχει με τον Αριστοτελικό πολίτη) για να τους προσηλυτίσουν και να δημιουργήσουν με αυτό τον τρόπο το στρατό που θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντά τους. Διότι, κι αυτό πρέπει να το τονίσουμε, ο ρατσισμός δεν είναι ποτέ αφιλοκερδής, πάντα έχει ως σκοπό να γεμίσει κάποιο ταμείο, είτε οικονομικό είναι αυτό, είτε πολιτικό!
Ποιος είναι λοιπόν ο αληθινός ρατσισμός και τι πραγματικά πρεσβεύει; Αν κι ενδύεται το μανδύα της ανωτερότητας και της γενετικής υπεροχής, στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο από ένα εργαλείο επιβολής πολιτικής που για να αναπτυχθεί βρίσκει γόνιμο έδαφος σε άγονα μυαλά! Η πολιτική διδάσκει το ρατσισμό σε υποκείμενα χωρίς δική τους σκέψη, τον καλλιεργεί ακόμα και μέσα σε σχολικές μονάδες, τον προβάλει στο λόγο της, τον επιβάλει μαζί με τον φόβο για να κυβερνήσει. Το τραγικό αυτό φαινόμενο έχει συνέπειες που εκδηλώνονται συνήθως με σοβαρές εξάρσεις βίας. Στη προσκήνιο των γεγονότων αυτών βρίσκονται τα θύματα που υπόκεινται στις πλείστες των περιπτώσεων σε απάνθρωπες και βίαιες συμπεριφορές. Στο παρασκήνιο είναι οι θύτες που το βιολογικό όργανο του εγκεφάλου τους το έχουν μετατρέψει όχι σε νου ανθρώπου αλλά σε άχυρο απλώς για να γεμίζει το κρανιακό τους οστό! Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι από τα δύο είναι πιο θλιβερό, αλλά μπορεί πολύ εύκολα να ξεχωρίσει τα κεφάλια με το άχυρο από πολύ μακριά. Άλλωστε ούτε ορθός λόγος ούτε χρηστή σκέψη μπορεί να ζήσει στο άχυρο, εκεί φιλοξενούνται μόνο… ψύλλοι!