Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου
Ηθική της διάθεσης των μοσχευμάτων
–
Κείμενο 1: Ηθική της διάθεσης των μοσχευμάτων
Το κείμενο του Αντώνη Αντωνιάδη έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό «Θέματα αναισθησιολογίας και εντατικής ιατρικής».
Ουδείς θεωρεί ανήθικη τη λήψη οργάνων για μεταμόσχευση μετά θάνατον από ενήλικα άτομα, τα οποία εν ζωή δήλωσαν ότι επιθυμούν να είναι δότες οργάνων μετά τον θάνατό τους. Όταν πρόκειται περί ανηλίκου η συγκατάθεση για δωρεά εκφράζεται από τον νόμιμο κηδεμόνα του.
Υπάρχει όμως μεγάλη ασυμφωνία όσον αφορά τα άτομα που έχουν το δικαίωμα να δώσουν συγκατάθεση για τη δωρεά οργάνων του νεκρού, καθώς επίσης και για τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο θα εκφράσει την επιθυμία ή την άρνηση όταν ζει ακόμα να είναι δότης οργάνων μετά τον θάνατό του.
Η υιοθέτηση της άποψης της μεταθανάτιας προσωπικότητας του ανθρώπου, ως υπόλειμμα της εν ζωής προσωπικότητας, γεγονός που υποστηρίζεται και από την Ελληνική νομοθεσία, καθιστά προφανές ότι δεν είναι νοητή οποιαδήποτε διάθεση οργάνων του νεκρού ανθρώπινου σώματος, παρά μόνο με τη θέληση του νεκρού που εκφράστηκε ελεύθερα και ενσυνείδητα εν ζωή, είτε θετικά είτε με ρητή αντίρρησή του.
Όταν όμως δεν υπάρχει σύστημα όπου είναι καταγεγραμμένη η συγκατάθεση ή η αντίρρηση για τη δωρεά οργάνων του νεκρού τότε η οικογένεια του νεκρού θεωρείται ότι μπορεί να εκφράσει την άποψη που είχε ο νεκρός εν ζωή.
Δεν θα υπήρχαν ηθικά διλήμματα σχετικά με τη λήψη οργάνων εάν υπήρχε σε εθνικό επίπεδο καταγεγραμμένη η σαφής άρνηση εκείνων των πολιτών που μετά από πλήρη ενημέρωση δεν δέχονται να είναι δότες οργάνων μετά θάνατον.
Η δυνατότητα λήψης οργάνων από ένα νεκρό προφανώς εγείρει και το ερώτημα πώς ορίζεται ο θάνατος. Και ενώ η ερώτηση από τους ιατρούς θεωρείται καθαρά επιστημονική, εντούτοις εγείρονται αντιδράσεις συναισθηματικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές, οι οποίες περιπλέκουν το θέμα και θέτουν επιπλέον ερωτήματα. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ διατηρήσεως ζωντανών ορισμένων κυττάρων και της ζωής του ανθρώπου; Είμαστε ευχαριστημένοι με τον ορισμό του θανάτου ως παύση των καρδιακών παλμών, οι οποίοι όμως μπορεί να ξαναρχίσουν με καρδιακό μασάζ ή μας ικανοποιεί το μοναδικό κριτήριο της μη αναστρέψιμης βλάβης που οδηγεί αναμφίβολα στον θάνατο;
Σ’ όλες αυτές τις ερωτήσεις η Ιατρική απαντάει: η ζωή σταματάει όταν το εγκεφαλικό στέλεχος υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη. Ο ορισμός αυτός που ονομάζεται «εγκεφαλικός θάνατος» είναι καθοριστικός για τη λήψη βιώσιμων οργάνων, τα οποία εάν λαμβάνονταν μετά την καρδιακή παύση στην πλειονότητά τους θα ήταν ακατάλληλα για μεταμόσχευση.
Τα κριτήρια διαπίστωσης του θανάτου όταν πρόκειται περί νεκρού του οποίου τα όργανα θα χρησιμοποιηθούν για μεταμόσχευση είναι πολύ πιο αυστηρά από εκείνα που χρησιμοποιούνται για τη συμπλήρωση ενός κοινού πιστοποιητικού θανάτου.
Το πρόβλημα, πάντως, της συνεχούς αύξησης των αναγκών σε μοσχεύματα καθιστά επιτακτικότερη την ανάγκη δίκαιης διάθεσης στους ασθενείς και ο χρόνος αναμονής επιμηκύνεται.
Σε ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας όλα τα άτομα έχουν τα ίδια δικαιώματα παροχής υπηρεσιών υγείας επομένως και η κατανομή των μοσχευμάτων πρέπει να διέπεται από αυστηρώς ιατρικά κριτήρια που συνήθως καθορίζονται από γιατρούς.
Στην περίπτωση αυτή δεν λαμβάνονται υπόψη άλλοι παράγοντες, όπως κοινωνικοοικονομικοί, ηλικία, φύλο ή άλλα ηθικοθρησκευτικά χαρακτηριστικά των υποψηφίων ληπτών. Τα κριτήρια για τη χορήγηση οργάνων για μεταμόσχευση πρέπει να είναι απόλυτα καθορισμένα, προσπελάσιμα από όλους και οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν κατά το δυνατόν με ακρίβεια που βρίσκονται στον κατάλογο αναμονής μέχρι να έρθει η σειρά τους για μεταμόσχευση.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στις μεταμοσχεύσεις είναι το ανθρώπινο σώμα να θεωρηθεί αντικείμενο. Ενόψει αυτού του κινδύνου εγείρονται δύο βασικές ερωτήσεις: Το ανθρώπινο σώμα έχει κάποια «τιμή»; Η αξία ενός ατόμου είναι διαφορετική από εκείνη κάποιου άλλου ατόμου;
Στις ερωτήσεις αυτές πρέπει να υπάρχουν διεθνώς αποδεκτές απαντήσεις.
Κείμενο 2: [Επιτυχής μεταμόσχευση πνεύμονα]
Ένας άνδρας 62 ετών είναι ο λήπτης πνεύμονα σε μεταμόσχευση που πραγματοποιήθηκε στις 10 Ιουλίου στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Ο άνδρας μάλιστα έλαβε και εξιτήριο και πλέον προσαρμόζεται στη νέα ζωή που του προσέφερε η επιστήμη.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά πολύπλοκη και δύσκολη χειρουργική επέμβαση και έγινε δυσκολότερη λόγω των αντίξοων συνθηκών που έχει φέρει η πανδημία. Το χειρουργείο διήρκεσε 10 ώρες και έγινε από ομάδα χειρουργών και αναισθησιολόγων του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου. Η επίσημη ανακοίνωση του Ωνάσειου αναφέρει: «Στον 62χρονο άνδρα, στον οποίο απέμεναν μόλις λίγοι μήνες ζωής, δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία. Η επιτυχημένη μεταμόσχευση αποτελεί για όλους μας μια υπενθύμιση της ανάγκης για επάρκεια μοσχευμάτων στη χώρα μας, καθώς και της σημασίας που έχει η αύξηση των δωρητών οργάνων για το πολύτιμο «δώρο» της ζωής».
Πρόκειται, λοιπόν, για την πρώτη μεταμόσχευση πνεύμονα στη χώρα μας μετά από 10 χρόνια, η οποία και στέφθηκε με επιτυχία, ανοίγοντας τον δρόμο για μια συνεχή προσπάθεια ενίσχυσης της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Με αφορμή την επιτυχή αυτή ολοκλήρωση της μεταμόσχευσης, ο καθηγητής Ιωάννης Ν. Μπολέτης, έκανε σχετικές δηλώσεις:
«Θέλω καταρχάς να συγχαρώ την ομάδα μας, τους γιατρούς και τους νοσηλευτές του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου που έλαβαν μέρος σε αυτή την εξαιρετικά πολύπλοκη και δύσκολη μεταμόσχευση, μεταφέροντας παράλληλα τις ευχές όλων μας για γρήγορη και πλήρη ανάρρωση του 62χρονου λήπτη του μοσχεύματος. Η πρώτη μεταμόσχευση πνεύμονα στη χώρα μας, μετά από 10 χρόνια, αποτελεί μια κομβική στιγμή στην 27χρονη πορεία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου και ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθεια προώθησης της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.
Μέσα από την Εθνική Πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, την πολύτιμη εμπειρία και την τεχνογνωσία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και τη μέχρι τώρα εμπειρία των διαφόρων μονάδων μεταμόσχευσης, μπαίνουμε σε μια “νέα εποχή” για τις μεταμοσχεύσεις, με στόχο να βγει η χώρα μας από το σημερινό τέλμα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι μεταμοσχεύσεις είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων και πως ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε αυτή τη θέση. Το “κλειδί”, ωστόσο, σε αυτή την προσπάθεια βρίσκεται στα χέρια όλων μας, καθώς προϋπόθεση για περισσότερες μεταμοσχεύσεις είναι η αύξηση των δωρητών οργάνων».
Γεωργία Σκιτζή, 15-10-2020 https://www.healthweb.gr/nea-ygeias/epistimonika-nea/onaseio-metamosxeysi-me-epityxia-i-proti-epemvasi-se-pneymona-stin-ellada
Κείμενο 3: Νικηφόρος Βρεττάκος, Φιλοσοφία
Το ποίημα δημοσιεύτηκε στο περιοδικός «Τομές», τ. 9, Φεβρουάριος 1977. Βλ. Αλέξανδρος Αργυρίου, Η Ελληνική Ποίηση, Ανθολογία και Γραμματολογία, τόμος Δ΄, εκδ. Σοκόλη, Αθήνα, 1979, σ. 208.
Το σύμπαν ολόκληρο είναι ένα όστρακο
που εκκολάφθηκε μέσα του τ’ ακριβό
μαργαριτάρι ο άνθρωπος.
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά (περίπου 80 λέξεις) τα ζητήματα που σχετίζονται με τη συγκατάθεση ή μη για τη δωρεά οργάνων, όπως αυτά παρουσιάζονται στο Κείμενο 1.
Μονάδες 20
Αν το άτομο έχει δώσει τη συγκατάθεσή του για τη μετά θάνατο διάθεση των οργάνων του η μεταμόσχευση θεωρείται ηθικά αποδεκτή. Αντιστοίχως, αν έχει ρητά αρνηθεί, δε θεωρείται αποδεκτή η λήψη των οργάνων. Αν, ωστόσο, δεν υπάρχει καταγεγραμμένη η βούλησή του, τότε την απόφαση τη λαμβάνει η οικογένεια, όπως και στην περίπτωση ανηλίκων. Η καταγραφή των ατόμων που αρνούνται ρητά να δωρίσουν τα όργανά τους θα επέλυε ηθικά ζητήματα σχετικά με τη δυνατότητα λήψης ή με το ποιος δύναται να δώσει την αναγκαία συγκατάθεση.
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να αξιολογήσετε τη συνάφεια του τίτλου του Κειμένου 2 με το θέμα του (μονάδες 5) και τη θέση που παίρνει η αρθρογράφος απέναντι σε αυτό (μονάδες 10).
Μονάδες 15
Ο τίτλος του Κειμένου 2, αν και ελλειπτικός, χάρη στην αξιοποίηση ονοματοποίησης («μεταμόσχευση») μεταδίδει με σαφήνεια το θέμα του, το οποίο προφανώς σχετίζεται με μια επιτυχημένη μεταμόσχευση πνεύμονα. Πέρα, μάλιστα, από την ενημέρωση που προσφέρει για το περιεχόμενο προϊδεάζει για το επίσημο ύφος του κειμένου μέσω της λιτής και επιγραμματικής διατύπωσής του.
Η πρόταξη του επιθέτου «επιτυχής» υποδηλώνει τη θετική στάση που τηρεί η αρθρογράφος απέναντι στη σωτήρια για πολλούς ασθενείς διαδικασία των μεταμοσχεύσεων. Διαφαίνεται, έτσι, πως η αρθρογράφος θα επιχειρήσει να υποστηρίξει την αναγκαιότητα της δωρεάς οργάνων, εφόσον μέσω αυτής διασφαλίζεται η ζωή ανθρώπων που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Β2. Το Κείμενο 1, ως κείμενο αποδεικτικού λόγου, έχε σκοπό να ενημερώσει και να πείσει τον αναγνώστη. Να εντοπίσετε δύο γλωσσικές επιλογές που ενισχύουν την πειστικότητα των νοημάτων (μονάδες 4) και να εξηγήσετε πώς υπηρετούν την πρόθεση του συγγραφέα (μονάδες 6).
Μονάδες 10
Μια βασική γλωσσική επιλογή που ενισχύει την πειστικότητα των νοημάτων του Κειμένου 1 είναι η αναφορική -κυριολεκτική- λειτουργία της γλώσσας που κυριαρχεί στο κείμενο και υπογραμμίζει την επιστημονική προσέγγιση του θέματος. Παραλλήλως, ο συγγραφέας αξιοποιεί επιστημονικό λεξιλόγιο ( π.χ. «όταν το εγκεφαλικό στέλεχος υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη») μέσω του οποίου γίνεται εμφανής η ουσιαστική γνώση του υπό διερεύνηση θέματος και η ακρίβεια των παρεχόμενων πληροφοριών.
Την πειστικότητα του κειμένου ενισχύει, επίσης, η αξιοποίηση μακροπερίοδου λόγου και υποτακτικής σύνταξης μέσω των οποίων ο συγγραφέας επιχειρεί να αποδώσει με πληρότητα τα νοήματα του κειμένου (π.χ. «Η υιοθέτηση της άποψης της μεταθανάτιας προσωπικότητας του ανθρώπου, ως υπόλειμμα της εν ζωής προσωπικότητας, γεγονός που υποστηρίζεται και από την Ελληνική νομοθεσία, καθιστά προφανές ότι δεν είναι νοητή οποιαδήποτε διάθεση οργάνων του νεκρού ανθρώπινου σώματος, παρά μόνο με τη θέληση του νεκρού που εκφράστηκε ελεύθερα και ενσυνείδητα εν ζωή, είτε θετικά είτε με ρητή αντίρρησή του.»)
Β3.α. «Όταν πρόκειται περί ανηλίκου η συγκατάθεση για δωρεά εκφράζεται από τον νόμιμο κηδεμόνα του.» Να μετατρέψετε, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, την παραπάνω πρόταση του Κειμένου 1 στην αντίθετη σύνταξη (μονάδες 2) και να σχολιάσετε τις διαφοροποιήσεις που παρατηρείται στο ύφος του λόγου (μονάδες 4).
Μετατροπή: «Ο νόμιμος κηδεμόνας εκφράζει τη συγκατάθεση για δωρεά όταν πρόκειται περί ανηλίκου.»
Με τη μετατροπή της περιόδου σε ενεργητική σύνταξη το ύφος γίνεται πιο άμεσο και λιγότερο επίσημο. Παραλλήλως, η έμφαση δίνεται στο πρόσωπο που ενεργεί (ο νόμιμος κηδεμόνας) και κατ’ επέκταση τονίζεται πως είναι αυτό που έχει την ευθύνη για να λάβει τη σχετική απόφαση.
β. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι μεταμοσχεύσεις είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων και πως ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε αυτή τη θέση. Το “κλειδί”, ωστόσο, σε αυτή την προσπάθεια βρίσκεται στα χέρια όλων μας, καθώς προϋπόθεση για περισσότερες μεταμοσχεύσεις είναι η αύξηση των δωρητών οργάνων».
Να εντοπίσετε στο απόσπασμα του Κειμένου 2 ένα σημείο στο οποίο το μήνυμα εκφέρεται με βεβαιότητα (μονάδες 2) και να μετατρέψετε τον τρόπο εκφοράς του έτσι, ώστε να δηλώνεται πιθανότητα (μονάδες 2)
Μονάδες 10
Βεβαιότητα: «οι μεταμοσχεύσεις είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων»
Πιθανότητα: «οι μεταμοσχεύσεις ίσως / ενδεχομένως είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων»
ΘΕΜΑ Γ
Τι είναι ο άνθρωπος για το ποιητικό υποκείμενο στο Κείμενο 3; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αξιοποιώντας τρεις (3) κειμενικούς δείκτες. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε μαζί του και γιατί; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
Ο άνθρωπος αποτελεί, σύμφωνα με το ποιητικό υποκείμενο, ένα πολύτιμο όν για χάρη του οποίου υπάρχει και λειτουργεί όλο το σύμπαν. Το πολύτιμο της ανθρώπινης ύπαρξης τονίζεται με μια αλληγορία στο πλαίσιο της οποίας το σύμπαν παραλληλίζεται με όστρακο και ο άνθρωπος με μαργαριτάρι που εκκολάπτεται μέσα σε αυτό. Χαρακτηρίζεται, μάλιστα, ο άνθρωπος «ακριβό» μαργαριτάρι προκειμένου να αποδοθεί με έμφαση η ξεχωριστή του αξία. Η άποψη αυτή του ποιητικού υποκειμένου τιτλοφορείται «Φιλοσοφία» είτε καθώς αποτελεί τη στάση ζωής που υιοθετεί είτε για να υπονοηθούν οι ιδιαίτερες νοητικές δυνατότητες του ανθρώπου μέσω των οποίων προέκυψε η φιλοσοφική ενασχόληση. Η λογική ικανότητα των ανθρώπου, άλλωστε, όπως και τα σημαντικά πνευματικά του επιτεύγματα αποτελούν στοιχεία που επιτρέπουν την τοποθέτησή του σε υψηλότερο επίπεδο έναντι των άλλων όντων.
Προσωπικά συμφωνώ με το ποιητικό υποκείμενο σε ό,τι αφορά την ανάγκη να αναγνωρίζουμε πως κάθε συνάνθρωπός μας αποτελεί ένα μοναδικό ον, το οποίο οφείλουμε να σεβόμαστε. Η έννοια του ανθρωπισμού, άλλωστε, οφείλει να διαπνέει τις πράξεις και τις αντιλήψεις μας, καθώς μόνο έτσι μπορεί η παγκόσμια κοινωνία να οδηγηθεί σε ουσιαστική βελτίωση.
ΘΕΜΑ Δ
Ως εκπρόσωπος του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου σου καλείσαι να συντάξεις μια ομιλία (350-400 λέξεων) στο πλαίσιο ημερίδας για το μέλλον των μεταμοσχεύσεων (αξιοποιώντας δημιουργικά τα κείμενα που σας δόθηκαν).
α) Να σχολιάσεις τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη δωρεά οργάνων στη σύγχρονη εποχή, και
β) Να αναφέρεις τρεις συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους μπορούν αυτές οι προκλήσεις να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.
Μονάδες 30
1ο Ζητούμενο
– Αρκετοί πιθανοί δωρητές οργάνων διστάζουν να δηλώσουν εγκαίρως και ρητώς τη σχετική επιθυμία τους, διότι έχουν τον φόβο πως ίσως η λήψη των οργάνων τους γίνει προτού εκλείψει κάθε ελπίδα για τη δική τους επιβίωση. Έχουν, δηλαδή, την ανησυχία πως ίσως η διαδικασία της λήψης ξεκινήσει πρόωρα, διότι δεν κατανοούν επαρκώς το πώς καθορίζεται από τους γιατρούς η οριστική στιγμή του θανάτου.
– Η έλλειψη έγγραφων και ρητών δηλώσεων από τη μεριά πιθανών δωρητών είτε αποτρέπει τη διαδικασία, αν δεν υπάρχει επαρκές περιθώριο χρόνου μέχρι να εντοπιστούν τα μέλη της οικογένειάς τους προκειμένου να δώσουν τη συγκατάθεσή τους, είτε δημιουργεί περιττά και επώδυνα διλήμματα στους οικείους του δότη, διότι καλούνται αιφνιδίως και υπό έντονη συναισθηματική φόρτιση να αποφασίσουν για ένα ζήτημα που ίσως να τους προκαλεί αποτροπιασμό ως βίαιη παρέμβαση στο σώμα του αγαπημένου τους προσώπου.
– Οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για μοσχεύματα σε συνδυασμό με την άνιση ύπαρξη σχετικής προσφοράς θέτει ζητήματα σχετικά με το ποιος θα πρέπει να προηγηθεί, όταν βρεθεί το κατάλληλο μόσχευμα. Προκύπτει, δηλαδή, το ερώτημα αν θα πρέπει να δίνεται το προβάδισμα στα νεότερα άτομα εις βάρος των μεγαλύτερων σε ηλικία, καθώς και το κατά πόσο κάποια πρόσωπα υψηλού κοινωνικού ή οικονομικού status ενδέχεται να προηγηθούν.
– Λόγω της κρισιμότητας του ζητήματος τίθεται το ζήτημα αν πρόσωπα με ευρεία οικονομική άνεση θα έμπαιναν στον πειρασμό να αναζητήσουν το σωτήριο μόσχευμα με αθέμιτο τρόπο. Θα μπορούσε, δηλαδή, να υπάρξει -αν όχι στις δυτικές χώρες- σε κράτη λιγότερο οργανωμένα μια μακάβρια παράνομη διακίνηση μοσχευμάτων, η οποία δεν θα ελέγχεται από τις επίσημες αρχές και δεν θα ακολουθεί προφανώς τα ίδια αυστηρά κριτήρια λήψης των μοσχευμάτων.
– Η δυσκολία των σχετικών επεμβάσεων δημιουργεί ένα ακόμη ζήτημα, εφόσον δεν είναι δεδομένο πως τέτοιου είδους επεμβάσεις μπορούν να υλοποιηθούν στα νοσοκομεία όλης της χώρας. Δημιουργείται, έτσι, μια κατάσταση κατά την οποία η ευθύνη μετατίθεται στα μεγάλα νοσοκομεία των αστικών κέντρων, εξαναγκάζοντας τους ασθενείς περιφερειακών περιοχών να μετακινούνται κατ’ ανάγκη σε κάποια μεγάλη πόλη για τη ζητούμενη επέμβαση.
2ο ζητούμενο
– Ο ιδιαίτερα σημαντικός χαρακτήρας του ζητήματος καθιστά αναγκαία τη συστηματική και πλήρη ενημέρωση των πολιτών προκειμένου να κατανοήσουν υπό ποιες συνθήκες γίνεται η λήψη οργάνων του δότη και πόσο αυστηρά είναι τα κριτήρια, για να θεωρηθεί το άτομο νεκρό. Χρειάζεται, δηλαδή, να αντιμετωπιστεί η άγνοια επί του θέματος αυτού, ώστε περισσότεροι πολίτες να κατανικήσουν τις όποιες ανησυχίες τους και να δηλώσουν την επιθυμία τους να γίνουν δωρητές οργάνων.
– Μέσω της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών θα μπορέσει να υπάρξει μια ευρύτερη βάση δεδομένων, στην οποία θα είναι καταγεγραμμένη η βούληση των πιθανών δοτών, ώστε να απαλλάσσεται η οικογένειά τους από την ανάγκη να λαμβάνει μια τέτοια απόφαση σε στιγμές ψυχικής οδύνης και αναστάτωσης.
– Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των πολιτών είναι σημαντικό, επίσης, να αποσαφηνιστούν τα κριτήρια βάσει των οποίων ένας ασθενής επιλέγεται έναντι άλλων προκειμένου να λάβει το υπάρχον μόσχευμα. Μια τέτοια αποσαφήνιση θα αποτρέψει την ύπαρξη καχυποψίας ή ανησυχίας πως ίσως ευκατάστατα άτομα έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τη σειρά με την οποία προσφέρονται τα μοσχεύματα στους σε αναμονή ασθενείς.
– Η έλλειψη μοσχευμάτων μπορεί να αντιμετωπιστεί, ως ένα βαθμό, μέσα από διακρατικές συνεργασίες προκειμένου η εύρεση συμβατών δοτών να μην περιορίζεται στα στενά όρια και στο μικρό ποσοστό δοτών ενός και μόνο κράτους. Μια ευρύτερη πηγή άντλησης μοσχευμάτων θα αύξανε την εύρεση κατάλληλων δοτών και θα μείωνε πιθανώς το διάστημα αναμονής για τους ασθενείς.
– Το απαιτητικό των σχετικών επεμβάσεων καθιστά απαραίτητη την πληρέστερη στελέχωση των μονάδων που τις πραγματοποιούν, καθώς και την εξοικείωση περισσότερων ιατρών με τη διαδικασία αυτή. Μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και πρακτικής άσκησης θα μπορούσε να αυξηθεί ο αριθμός των ιατρών με εξειδίκευση και εμπειρία στις κρίσιμες αυτές επεμβάσεις.
Το κείμενο του Αντώνη Αντωνιάδη έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό «Θέματα αναισθησιολογίας και εντατικής ιατρικής».
Ουδείς θεωρεί ανήθικη τη λήψη οργάνων για μεταμόσχευση μετά θάνατον από ενήλικα άτομα, τα οποία εν ζωή δήλωσαν ότι επιθυμούν να είναι δότες οργάνων μετά τον θάνατό τους. Όταν πρόκειται περί ανηλίκου η συγκατάθεση για δωρεά εκφράζεται από τον νόμιμο κηδεμόνα του.
Υπάρχει όμως μεγάλη ασυμφωνία όσον αφορά τα άτομα που έχουν το δικαίωμα να δώσουν συγκατάθεση για τη δωρεά οργάνων του νεκρού, καθώς επίσης και για τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο θα εκφράσει την επιθυμία ή την άρνηση όταν ζει ακόμα να είναι δότης οργάνων μετά τον θάνατό του.
Η υιοθέτηση της άποψης της μεταθανάτιας προσωπικότητας του ανθρώπου, ως υπόλειμμα της εν ζωής προσωπικότητας, γεγονός που υποστηρίζεται και από την Ελληνική νομοθεσία, καθιστά προφανές ότι δεν είναι νοητή οποιαδήποτε διάθεση οργάνων του νεκρού ανθρώπινου σώματος, παρά μόνο με τη θέληση του νεκρού που εκφράστηκε ελεύθερα και ενσυνείδητα εν ζωή, είτε θετικά είτε με ρητή αντίρρησή του.
Όταν όμως δεν υπάρχει σύστημα όπου είναι καταγεγραμμένη η συγκατάθεση ή η αντίρρηση για τη δωρεά οργάνων του νεκρού τότε η οικογένεια του νεκρού θεωρείται ότι μπορεί να εκφράσει την άποψη που είχε ο νεκρός εν ζωή.
Δεν θα υπήρχαν ηθικά διλήμματα σχετικά με τη λήψη οργάνων εάν υπήρχε σε εθνικό επίπεδο καταγεγραμμένη η σαφής άρνηση εκείνων των πολιτών που μετά από πλήρη ενημέρωση δεν δέχονται να είναι δότες οργάνων μετά θάνατον.
Η δυνατότητα λήψης οργάνων από ένα νεκρό προφανώς εγείρει και το ερώτημα πώς ορίζεται ο θάνατος. Και ενώ η ερώτηση από τους ιατρούς θεωρείται καθαρά επιστημονική, εντούτοις εγείρονται αντιδράσεις συναισθηματικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές, οι οποίες περιπλέκουν το θέμα και θέτουν επιπλέον ερωτήματα. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ διατηρήσεως ζωντανών ορισμένων κυττάρων και της ζωής του ανθρώπου; Είμαστε ευχαριστημένοι με τον ορισμό του θανάτου ως παύση των καρδιακών παλμών, οι οποίοι όμως μπορεί να ξαναρχίσουν με καρδιακό μασάζ ή μας ικανοποιεί το μοναδικό κριτήριο της μη αναστρέψιμης βλάβης που οδηγεί αναμφίβολα στον θάνατο;
Σ’ όλες αυτές τις ερωτήσεις η Ιατρική απαντάει: η ζωή σταματάει όταν το εγκεφαλικό στέλεχος υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη. Ο ορισμός αυτός που ονομάζεται «εγκεφαλικός θάνατος» είναι καθοριστικός για τη λήψη βιώσιμων οργάνων, τα οποία εάν λαμβάνονταν μετά την καρδιακή παύση στην πλειονότητά τους θα ήταν ακατάλληλα για μεταμόσχευση.
Τα κριτήρια διαπίστωσης του θανάτου όταν πρόκειται περί νεκρού του οποίου τα όργανα θα χρησιμοποιηθούν για μεταμόσχευση είναι πολύ πιο αυστηρά από εκείνα που χρησιμοποιούνται για τη συμπλήρωση ενός κοινού πιστοποιητικού θανάτου.
Το πρόβλημα, πάντως, της συνεχούς αύξησης των αναγκών σε μοσχεύματα καθιστά επιτακτικότερη την ανάγκη δίκαιης διάθεσης στους ασθενείς και ο χρόνος αναμονής επιμηκύνεται.
Σε ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας όλα τα άτομα έχουν τα ίδια δικαιώματα παροχής υπηρεσιών υγείας επομένως και η κατανομή των μοσχευμάτων πρέπει να διέπεται από αυστηρώς ιατρικά κριτήρια που συνήθως καθορίζονται από γιατρούς.
Στην περίπτωση αυτή δεν λαμβάνονται υπόψη άλλοι παράγοντες, όπως κοινωνικοοικονομικοί, ηλικία, φύλο ή άλλα ηθικοθρησκευτικά χαρακτηριστικά των υποψηφίων ληπτών. Τα κριτήρια για τη χορήγηση οργάνων για μεταμόσχευση πρέπει να είναι απόλυτα καθορισμένα, προσπελάσιμα από όλους και οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν κατά το δυνατόν με ακρίβεια που βρίσκονται στον κατάλογο αναμονής μέχρι να έρθει η σειρά τους για μεταμόσχευση.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στις μεταμοσχεύσεις είναι το ανθρώπινο σώμα να θεωρηθεί αντικείμενο. Ενόψει αυτού του κινδύνου εγείρονται δύο βασικές ερωτήσεις: Το ανθρώπινο σώμα έχει κάποια «τιμή»; Η αξία ενός ατόμου είναι διαφορετική από εκείνη κάποιου άλλου ατόμου;
Στις ερωτήσεις αυτές πρέπει να υπάρχουν διεθνώς αποδεκτές απαντήσεις.
Κείμενο 2: [Επιτυχής μεταμόσχευση πνεύμονα]
Ένας άνδρας 62 ετών είναι ο λήπτης πνεύμονα σε μεταμόσχευση που πραγματοποιήθηκε στις 10 Ιουλίου στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Ο άνδρας μάλιστα έλαβε και εξιτήριο και πλέον προσαρμόζεται στη νέα ζωή που του προσέφερε η επιστήμη.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά πολύπλοκη και δύσκολη χειρουργική επέμβαση και έγινε δυσκολότερη λόγω των αντίξοων συνθηκών που έχει φέρει η πανδημία. Το χειρουργείο διήρκεσε 10 ώρες και έγινε από ομάδα χειρουργών και αναισθησιολόγων του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου. Η επίσημη ανακοίνωση του Ωνάσειου αναφέρει: «Στον 62χρονο άνδρα, στον οποίο απέμεναν μόλις λίγοι μήνες ζωής, δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία. Η επιτυχημένη μεταμόσχευση αποτελεί για όλους μας μια υπενθύμιση της ανάγκης για επάρκεια μοσχευμάτων στη χώρα μας, καθώς και της σημασίας που έχει η αύξηση των δωρητών οργάνων για το πολύτιμο «δώρο» της ζωής».
Πρόκειται, λοιπόν, για την πρώτη μεταμόσχευση πνεύμονα στη χώρα μας μετά από 10 χρόνια, η οποία και στέφθηκε με επιτυχία, ανοίγοντας τον δρόμο για μια συνεχή προσπάθεια ενίσχυσης της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Με αφορμή την επιτυχή αυτή ολοκλήρωση της μεταμόσχευσης, ο καθηγητής Ιωάννης Ν. Μπολέτης, έκανε σχετικές δηλώσεις:
«Θέλω καταρχάς να συγχαρώ την ομάδα μας, τους γιατρούς και τους νοσηλευτές του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου που έλαβαν μέρος σε αυτή την εξαιρετικά πολύπλοκη και δύσκολη μεταμόσχευση, μεταφέροντας παράλληλα τις ευχές όλων μας για γρήγορη και πλήρη ανάρρωση του 62χρονου λήπτη του μοσχεύματος. Η πρώτη μεταμόσχευση πνεύμονα στη χώρα μας, μετά από 10 χρόνια, αποτελεί μια κομβική στιγμή στην 27χρονη πορεία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου και ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθεια προώθησης της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.
Μέσα από την Εθνική Πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, την πολύτιμη εμπειρία και την τεχνογνωσία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και τη μέχρι τώρα εμπειρία των διαφόρων μονάδων μεταμόσχευσης, μπαίνουμε σε μια “νέα εποχή” για τις μεταμοσχεύσεις, με στόχο να βγει η χώρα μας από το σημερινό τέλμα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι μεταμοσχεύσεις είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων και πως ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε αυτή τη θέση. Το “κλειδί”, ωστόσο, σε αυτή την προσπάθεια βρίσκεται στα χέρια όλων μας, καθώς προϋπόθεση για περισσότερες μεταμοσχεύσεις είναι η αύξηση των δωρητών οργάνων».
Γεωργία Σκιτζή, 15-10-2020 https://www.healthweb.gr/nea-ygeias/epistimonika-nea/onaseio-metamosxeysi-me-epityxia-i-proti-epemvasi-se-pneymona-stin-ellada
Κείμενο 3: Νικηφόρος Βρεττάκος, Φιλοσοφία
Το ποίημα δημοσιεύτηκε στο περιοδικός «Τομές», τ. 9, Φεβρουάριος 1977. Βλ. Αλέξανδρος Αργυρίου, Η Ελληνική Ποίηση, Ανθολογία και Γραμματολογία, τόμος Δ΄, εκδ. Σοκόλη, Αθήνα, 1979, σ. 208.
Το σύμπαν ολόκληρο είναι ένα όστρακο
που εκκολάφθηκε μέσα του τ’ ακριβό
μαργαριτάρι ο άνθρωπος.
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά (περίπου 80 λέξεις) τα ζητήματα που σχετίζονται με τη συγκατάθεση ή μη για τη δωρεά οργάνων, όπως αυτά παρουσιάζονται στο Κείμενο 1.
Μονάδες 20
Αν το άτομο έχει δώσει τη συγκατάθεσή του για τη μετά θάνατο διάθεση των οργάνων του η μεταμόσχευση θεωρείται ηθικά αποδεκτή. Αντιστοίχως, αν έχει ρητά αρνηθεί, δε θεωρείται αποδεκτή η λήψη των οργάνων. Αν, ωστόσο, δεν υπάρχει καταγεγραμμένη η βούλησή του, τότε την απόφαση τη λαμβάνει η οικογένεια, όπως και στην περίπτωση ανηλίκων. Η καταγραφή των ατόμων που αρνούνται ρητά να δωρίσουν τα όργανά τους θα επέλυε ηθικά ζητήματα σχετικά με τη δυνατότητα λήψης ή με το ποιος δύναται να δώσει την αναγκαία συγκατάθεση.
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να αξιολογήσετε τη συνάφεια του τίτλου του Κειμένου 2 με το θέμα του (μονάδες 5) και τη θέση που παίρνει η αρθρογράφος απέναντι σε αυτό (μονάδες 10).
Μονάδες 15
Ο τίτλος του Κειμένου 2, αν και ελλειπτικός, χάρη στην αξιοποίηση ονοματοποίησης («μεταμόσχευση») μεταδίδει με σαφήνεια το θέμα του, το οποίο προφανώς σχετίζεται με μια επιτυχημένη μεταμόσχευση πνεύμονα. Πέρα, μάλιστα, από την ενημέρωση που προσφέρει για το περιεχόμενο προϊδεάζει για το επίσημο ύφος του κειμένου μέσω της λιτής και επιγραμματικής διατύπωσής του.
Η πρόταξη του επιθέτου «επιτυχής» υποδηλώνει τη θετική στάση που τηρεί η αρθρογράφος απέναντι στη σωτήρια για πολλούς ασθενείς διαδικασία των μεταμοσχεύσεων. Διαφαίνεται, έτσι, πως η αρθρογράφος θα επιχειρήσει να υποστηρίξει την αναγκαιότητα της δωρεάς οργάνων, εφόσον μέσω αυτής διασφαλίζεται η ζωή ανθρώπων που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Β2. Το Κείμενο 1, ως κείμενο αποδεικτικού λόγου, έχε σκοπό να ενημερώσει και να πείσει τον αναγνώστη. Να εντοπίσετε δύο γλωσσικές επιλογές που ενισχύουν την πειστικότητα των νοημάτων (μονάδες 4) και να εξηγήσετε πώς υπηρετούν την πρόθεση του συγγραφέα (μονάδες 6).
Μονάδες 10
Μια βασική γλωσσική επιλογή που ενισχύει την πειστικότητα των νοημάτων του Κειμένου 1 είναι η αναφορική -κυριολεκτική- λειτουργία της γλώσσας που κυριαρχεί στο κείμενο και υπογραμμίζει την επιστημονική προσέγγιση του θέματος. Παραλλήλως, ο συγγραφέας αξιοποιεί επιστημονικό λεξιλόγιο ( π.χ. «όταν το εγκεφαλικό στέλεχος υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη») μέσω του οποίου γίνεται εμφανής η ουσιαστική γνώση του υπό διερεύνηση θέματος και η ακρίβεια των παρεχόμενων πληροφοριών.
Την πειστικότητα του κειμένου ενισχύει, επίσης, η αξιοποίηση μακροπερίοδου λόγου και υποτακτικής σύνταξης μέσω των οποίων ο συγγραφέας επιχειρεί να αποδώσει με πληρότητα τα νοήματα του κειμένου (π.χ. «Η υιοθέτηση της άποψης της μεταθανάτιας προσωπικότητας του ανθρώπου, ως υπόλειμμα της εν ζωής προσωπικότητας, γεγονός που υποστηρίζεται και από την Ελληνική νομοθεσία, καθιστά προφανές ότι δεν είναι νοητή οποιαδήποτε διάθεση οργάνων του νεκρού ανθρώπινου σώματος, παρά μόνο με τη θέληση του νεκρού που εκφράστηκε ελεύθερα και ενσυνείδητα εν ζωή, είτε θετικά είτε με ρητή αντίρρησή του.»)
Β3.α. «Όταν πρόκειται περί ανηλίκου η συγκατάθεση για δωρεά εκφράζεται από τον νόμιμο κηδεμόνα του.» Να μετατρέψετε, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, την παραπάνω πρόταση του Κειμένου 1 στην αντίθετη σύνταξη (μονάδες 2) και να σχολιάσετε τις διαφοροποιήσεις που παρατηρείται στο ύφος του λόγου (μονάδες 4).
Μετατροπή: «Ο νόμιμος κηδεμόνας εκφράζει τη συγκατάθεση για δωρεά όταν πρόκειται περί ανηλίκου.»
Με τη μετατροπή της περιόδου σε ενεργητική σύνταξη το ύφος γίνεται πιο άμεσο και λιγότερο επίσημο. Παραλλήλως, η έμφαση δίνεται στο πρόσωπο που ενεργεί (ο νόμιμος κηδεμόνας) και κατ’ επέκταση τονίζεται πως είναι αυτό που έχει την ευθύνη για να λάβει τη σχετική απόφαση.
β. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι μεταμοσχεύσεις είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων και πως ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε αυτή τη θέση. Το “κλειδί”, ωστόσο, σε αυτή την προσπάθεια βρίσκεται στα χέρια όλων μας, καθώς προϋπόθεση για περισσότερες μεταμοσχεύσεις είναι η αύξηση των δωρητών οργάνων».
Να εντοπίσετε στο απόσπασμα του Κειμένου 2 ένα σημείο στο οποίο το μήνυμα εκφέρεται με βεβαιότητα (μονάδες 2) και να μετατρέψετε τον τρόπο εκφοράς του έτσι, ώστε να δηλώνεται πιθανότητα (μονάδες 2)
Μονάδες 10
Βεβαιότητα: «οι μεταμοσχεύσεις είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων»
Πιθανότητα: «οι μεταμοσχεύσεις ίσως / ενδεχομένως είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων»
ΘΕΜΑ Γ
Τι είναι ο άνθρωπος για το ποιητικό υποκείμενο στο Κείμενο 3; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αξιοποιώντας τρεις (3) κειμενικούς δείκτες. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε μαζί του και γιατί; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
Ο άνθρωπος αποτελεί, σύμφωνα με το ποιητικό υποκείμενο, ένα πολύτιμο όν για χάρη του οποίου υπάρχει και λειτουργεί όλο το σύμπαν. Το πολύτιμο της ανθρώπινης ύπαρξης τονίζεται με μια αλληγορία στο πλαίσιο της οποίας το σύμπαν παραλληλίζεται με όστρακο και ο άνθρωπος με μαργαριτάρι που εκκολάπτεται μέσα σε αυτό. Χαρακτηρίζεται, μάλιστα, ο άνθρωπος «ακριβό» μαργαριτάρι προκειμένου να αποδοθεί με έμφαση η ξεχωριστή του αξία. Η άποψη αυτή του ποιητικού υποκειμένου τιτλοφορείται «Φιλοσοφία» είτε καθώς αποτελεί τη στάση ζωής που υιοθετεί είτε για να υπονοηθούν οι ιδιαίτερες νοητικές δυνατότητες του ανθρώπου μέσω των οποίων προέκυψε η φιλοσοφική ενασχόληση. Η λογική ικανότητα των ανθρώπου, άλλωστε, όπως και τα σημαντικά πνευματικά του επιτεύγματα αποτελούν στοιχεία που επιτρέπουν την τοποθέτησή του σε υψηλότερο επίπεδο έναντι των άλλων όντων.
Προσωπικά συμφωνώ με το ποιητικό υποκείμενο σε ό,τι αφορά την ανάγκη να αναγνωρίζουμε πως κάθε συνάνθρωπός μας αποτελεί ένα μοναδικό ον, το οποίο οφείλουμε να σεβόμαστε. Η έννοια του ανθρωπισμού, άλλωστε, οφείλει να διαπνέει τις πράξεις και τις αντιλήψεις μας, καθώς μόνο έτσι μπορεί η παγκόσμια κοινωνία να οδηγηθεί σε ουσιαστική βελτίωση.
ΘΕΜΑ Δ
Ως εκπρόσωπος του μαθητικού συμβουλίου του σχολείου σου καλείσαι να συντάξεις μια ομιλία (350-400 λέξεων) στο πλαίσιο ημερίδας για το μέλλον των μεταμοσχεύσεων (αξιοποιώντας δημιουργικά τα κείμενα που σας δόθηκαν).
α) Να σχολιάσεις τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη δωρεά οργάνων στη σύγχρονη εποχή, και
β) Να αναφέρεις τρεις συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους μπορούν αυτές οι προκλήσεις να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.
Μονάδες 30
1ο Ζητούμενο
– Αρκετοί πιθανοί δωρητές οργάνων διστάζουν να δηλώσουν εγκαίρως και ρητώς τη σχετική επιθυμία τους, διότι έχουν τον φόβο πως ίσως η λήψη των οργάνων τους γίνει προτού εκλείψει κάθε ελπίδα για τη δική τους επιβίωση. Έχουν, δηλαδή, την ανησυχία πως ίσως η διαδικασία της λήψης ξεκινήσει πρόωρα, διότι δεν κατανοούν επαρκώς το πώς καθορίζεται από τους γιατρούς η οριστική στιγμή του θανάτου.
– Η έλλειψη έγγραφων και ρητών δηλώσεων από τη μεριά πιθανών δωρητών είτε αποτρέπει τη διαδικασία, αν δεν υπάρχει επαρκές περιθώριο χρόνου μέχρι να εντοπιστούν τα μέλη της οικογένειάς τους προκειμένου να δώσουν τη συγκατάθεσή τους, είτε δημιουργεί περιττά και επώδυνα διλήμματα στους οικείους του δότη, διότι καλούνται αιφνιδίως και υπό έντονη συναισθηματική φόρτιση να αποφασίσουν για ένα ζήτημα που ίσως να τους προκαλεί αποτροπιασμό ως βίαιη παρέμβαση στο σώμα του αγαπημένου τους προσώπου.
– Οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για μοσχεύματα σε συνδυασμό με την άνιση ύπαρξη σχετικής προσφοράς θέτει ζητήματα σχετικά με το ποιος θα πρέπει να προηγηθεί, όταν βρεθεί το κατάλληλο μόσχευμα. Προκύπτει, δηλαδή, το ερώτημα αν θα πρέπει να δίνεται το προβάδισμα στα νεότερα άτομα εις βάρος των μεγαλύτερων σε ηλικία, καθώς και το κατά πόσο κάποια πρόσωπα υψηλού κοινωνικού ή οικονομικού status ενδέχεται να προηγηθούν.
– Λόγω της κρισιμότητας του ζητήματος τίθεται το ζήτημα αν πρόσωπα με ευρεία οικονομική άνεση θα έμπαιναν στον πειρασμό να αναζητήσουν το σωτήριο μόσχευμα με αθέμιτο τρόπο. Θα μπορούσε, δηλαδή, να υπάρξει -αν όχι στις δυτικές χώρες- σε κράτη λιγότερο οργανωμένα μια μακάβρια παράνομη διακίνηση μοσχευμάτων, η οποία δεν θα ελέγχεται από τις επίσημες αρχές και δεν θα ακολουθεί προφανώς τα ίδια αυστηρά κριτήρια λήψης των μοσχευμάτων.
– Η δυσκολία των σχετικών επεμβάσεων δημιουργεί ένα ακόμη ζήτημα, εφόσον δεν είναι δεδομένο πως τέτοιου είδους επεμβάσεις μπορούν να υλοποιηθούν στα νοσοκομεία όλης της χώρας. Δημιουργείται, έτσι, μια κατάσταση κατά την οποία η ευθύνη μετατίθεται στα μεγάλα νοσοκομεία των αστικών κέντρων, εξαναγκάζοντας τους ασθενείς περιφερειακών περιοχών να μετακινούνται κατ’ ανάγκη σε κάποια μεγάλη πόλη για τη ζητούμενη επέμβαση.
2ο ζητούμενο
– Ο ιδιαίτερα σημαντικός χαρακτήρας του ζητήματος καθιστά αναγκαία τη συστηματική και πλήρη ενημέρωση των πολιτών προκειμένου να κατανοήσουν υπό ποιες συνθήκες γίνεται η λήψη οργάνων του δότη και πόσο αυστηρά είναι τα κριτήρια, για να θεωρηθεί το άτομο νεκρό. Χρειάζεται, δηλαδή, να αντιμετωπιστεί η άγνοια επί του θέματος αυτού, ώστε περισσότεροι πολίτες να κατανικήσουν τις όποιες ανησυχίες τους και να δηλώσουν την επιθυμία τους να γίνουν δωρητές οργάνων.
– Μέσω της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών θα μπορέσει να υπάρξει μια ευρύτερη βάση δεδομένων, στην οποία θα είναι καταγεγραμμένη η βούληση των πιθανών δοτών, ώστε να απαλλάσσεται η οικογένειά τους από την ανάγκη να λαμβάνει μια τέτοια απόφαση σε στιγμές ψυχικής οδύνης και αναστάτωσης.
– Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των πολιτών είναι σημαντικό, επίσης, να αποσαφηνιστούν τα κριτήρια βάσει των οποίων ένας ασθενής επιλέγεται έναντι άλλων προκειμένου να λάβει το υπάρχον μόσχευμα. Μια τέτοια αποσαφήνιση θα αποτρέψει την ύπαρξη καχυποψίας ή ανησυχίας πως ίσως ευκατάστατα άτομα έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τη σειρά με την οποία προσφέρονται τα μοσχεύματα στους σε αναμονή ασθενείς.
– Η έλλειψη μοσχευμάτων μπορεί να αντιμετωπιστεί, ως ένα βαθμό, μέσα από διακρατικές συνεργασίες προκειμένου η εύρεση συμβατών δοτών να μην περιορίζεται στα στενά όρια και στο μικρό ποσοστό δοτών ενός και μόνο κράτους. Μια ευρύτερη πηγή άντλησης μοσχευμάτων θα αύξανε την εύρεση κατάλληλων δοτών και θα μείωνε πιθανώς το διάστημα αναμονής για τους ασθενείς.
– Το απαιτητικό των σχετικών επεμβάσεων καθιστά απαραίτητη την πληρέστερη στελέχωση των μονάδων που τις πραγματοποιούν, καθώς και την εξοικείωση περισσότερων ιατρών με τη διαδικασία αυτή. Μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και πρακτικής άσκησης θα μπορούσε να αυξηθεί ο αριθμός των ιατρών με εξειδίκευση και εμπειρία στις κρίσιμες αυτές επεμβάσεις.