Έκθεση Β΄ Λυκείου
Διαδίκτυο και κοινωνικότητα
–
[Διαδίκτυο και κοινωνικότητα]
Η εμφάνιση του Διαδικτύου ως μέσου επικοινωνίας συνδέεται με συγκρουόμενους ισχυρισμούς ως προς την επίδρασή του στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Ο σχηματισμός εικονικών κοινοτήτων, που βασίζονται στην ταχύτατη επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου–ασύγχρονη, όπως είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email) και οι ομάδες συζητήσεων (forums) ή σύγχρονη, όπως λόγου χάρη η συνομιλία σε «πραγματικό χρόνο» (chat) -θεωρήθηκε πως δημιούργησε νέα πρότυπα κοινωνικών σχέσεων που υποκαθιστούν τις εδαφικά καθοριζόμενες σχέσεις της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι η επέκτασή του οδηγεί τόσο στην κατάρρευση της επικοινωνίας στους κόλπους της οικογένειας όσο και γενικά στην κοινωνική απομόνωση.
Σε αντίθεση τόσο με τους ισχυρισμούς που υποστηρίζουν ότι το Διαδίκτυο είναι πηγή διαμόρφωσης μιας νέας κοινότητας, όσο και με εκείνους που διατείνονται πως συνιστά την κύρια αιτία απομόνωσης από τον πραγματικό κόσμο, νεότερες μελέτες αποδεικνύουν ότι η κοινωνική αλληλεπίδραση στο Διαδίκτυο δε φαίνεται να έχει άμεσες επιπτώσεις στην κοινωνική συμπεριφορά και την καθημερινή ζωή των ενηλίκων χρηστών του Διαδικτύου. Βέβαια, οι καινούργιες μορφές ταχείας επικοινωνίας φαίνεται πως ασκούν μεγάλη επίδραση στους ενήλικους που ανήκουν στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, οι οποίοι εμφανίζονται ενθουσιώδεις στο να επικοινωνούν μέσω Διαδικτύου με φίλους τους που ζουν μακριά. Αντίθετα, οι ενήλικοι που ανήκουν σε κατώτερες κοινωνικές τάξεις έχουν την τάση για περισσότερες απρογραμμάτιστες και «διά ζώσης» επαφές με μέλη της οικογένειας και φίλους και μικρότερη ανάγκη να επικοινωνούν από απόσταση.
Επίσης, παρατηρήθηκε πως τα ενήλικα άτομα που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο δεν περνούν λιγότερο χρόνο διαβάζοντας βιβλία, βλέποντας τηλεόραση ή αναλαμβάνοντας κοινωνικές δραστηριότητες στην οικογένεια, σε σύγκριση με εκείνα τα άτομα που δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Οι μόνες διαφοροποιήσεις που συνδέονται με την απόκτηση πρόσβασης στο Διαδίκτυο είναι η αύξηση του χρόνου που δαπανάται στην ηλεκτρονική αλληλογραφία και την περιήγηση στον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web –www). Ωστόσο, υπάρχουν και έρευνες σύμφωνα με τις οποίες, ενώ οι ενήλικοι χρήστες του Διαδικτύου δεν εμφανίζουν μειωμένη κοινωνικότητα, εντούτοις υποκαθιστούν με τη χρήση του Διαδικτύου άλλες δραστηριότητες, όπως είναι οι δουλειές του νοικοκυριού, η φροντίδα των μελών της οικογένειας και ο ύπνος.
Επισκοπώντας κανείς τις νεότερες έρευνες σχηματίζει την εντύπωση πως το Διαδίκτυο μάλλον δεν οδηγεί τους ενηλίκους σε μικρότερη κοινωνική αλληλεπίδραση και σε μεγαλύτερη κοινωνική απομόνωση. Εντούτοις, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι υπό ορισμένες συνθήκες η χρήση του μπορεί να λειτουργεί ως υποκατάστατο άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων. Όμως, επειδή οι μελέτες έχουν γίνει σε διαφορετικούς χρόνους, σε διαφορετικά πλαίσια και διαφορετικά στάδια της διάδοσης του διαδικτύου, δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε ασφαλή και οριστικά συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του Διαδικτύου στην κοινωνικότητα των ενηλίκων.
Επιπλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψη η παρατήρηση κάποιων στοχαστών, οι οποίοι θεωρούν ότι η μελέτη της κοινωνικότητας μέσω του Διαδικτύου είναι ανάγκη να τοποθετηθεί στο πλαίσιο του μετασχηματισμού των προτύπων κοινωνικότητας στη σύγχρονη κοινωνία. Αυτό σημαίνει πως είναι απαραίτητο να ενσωματωθούν οι επιπτώσεις του Διαδικτύου στη συνολική εξέλιξη των προτύπων κοινωνικής αλληλεπίδρασης, καθώς και στη σχέση του με τα υλικά στηρίγματα αυτής της αλληλεπίδρασης: το πολιτιστικό επίπεδο κάθε χώρας, τις δομές και την οργάνωσή της και τις διαθέσιμες τεχνολογίες επικοινωνίας.
- Castells (2005).Ο γαλαξίας του Διαδικτύου. Στοχασμοί για το Διαδίκτυο, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία(μτφ. Ε. Αστερίου). Αθήνα: Καστανιώτης, 148-157 (διασκευή)
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 70-90 λέξεις.
Η επίδραση του διαδικτύου στην κοινωνικότητα των ενηλίκων αποτελεί αντικείμενο διχογνωμιών. Το ερώτημα, ωστόσο, αν την ωφελεί ή τη ζημιώνει δεν βρίσκει ξεκάθαρη απάντηση. Υπάρχουν απόψεις πως διαμορφώνεται μια νέα μορφή κοινωνικής αλληλεπίδρασης, όπως και ενδείξεις πως η κοινωνική τους δραστηριότητα δεν μεταβάλλεται. Για να διατηρήσουν, βέβαια, τις κοινωνικές τους επαφές μειώνουν το χρόνο που αφιερώνουν σε άλλες δραστηριότητες. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, το διαδίκτυο να υποκαθιστά ορισμένες πτυχές της κοινωνικότητάς τους. Προκειμένου, πάντως, τα σχετικά συμπεράσματα να είναι ασφαλή οφείλει η μελέτη του φαινομένου να λάβει υπόψη την εξέλιξη των προτύπων κοινωνικότητας, αλλά και πρόσθετα διαφοροποιητικά στοιχεία, όπως το πολιτιστικό επίπεδο των επιμέρους κρατών.
Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει ο συγγραφέας την άποψη ότι η κοινωνική αλληλεπίδραση στο Διαδίκτυο δε φαίνεται να επιδρά επιβλαβώς στην κοινωνική συμπεριφορά των ενηλίκων χρηστών του Διαδικτύου; (50-70 λέξεις).
Η απουσία αρνητικών επιδράσεων του διαδικτύου στην κοινωνική συμπεριφορά των ενηλίκων προκύπτει από πορίσματα σχετικών μελετών, σύμφωνα με τα οποία διατηρούν σχεδόν αμετάβλητες τις κοινωνικές τους δραστηριότητες. Εκείνοι, μάλιστα, που ανήκουν στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις έχουν υιοθετήσει με ενθουσιασμό τη δυνατότητα διαδικτυακής επικοινωνίας με φίλους μακρινών περιοχών. Η διατήρηση, ωστόσο, της πρότερης κοινωνικής τους δραστηριότητας γίνεται εις βάρος άλλων δραστηριοτήτων, όπως είναι η φροντίδα του σπιτιού και ο ύπνος.
Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει ο συγγραφέας την άποψη ότι δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του Διαδικτύου στην κοινωνικότητα των ενηλίκων; (50-70 λέξεις)
Παρά την ύπαρξη μελετών που υποστηρίζουν πως το διαδίκτυο δεν επηρεάζει την κοινωνικότητα των ενηλίκων, ο συγγραφέας θεωρεί πως δεν είναι εφικτή η ύπαρξη ασφαλών συμπερασμάτων ως προς αυτό. Άποψη που βασίζεται αφενός στις ενδείξεις πως το διαδίκτυο λειτουργεί κάποτε ως υποκατάστατο κάποιων κοινωνικών δραστηριοτήτων κι αφετέρου στο γεγονός ότι οι σχετικές μελέτες έχουν γίνει ακόμη και σε περιόδους κατά τις οποίες το διαδίκτυο ήταν στην αρχή της διάδοσής του.
Β1. Να εξηγήσετε την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας στην περίοδο λόγου: «η μελέτη της κοινωνικότητας μέσω του Διαδικτύου είναι ανάγκη να τοποθετηθεί στο πλαίσιο του μετασχηματισμού των προτύπων κοινωνικότητας στη σύγχρονη κοινωνία». (50-70 λέξεις)
Η εξέλιξη της κοινωνίας οδηγεί σταδιακά στη διαμόρφωση νέων προτύπων κοινωνικότητας, τα οποία δεν χαρακτηρίζονται από συχνές, δια ζώσης, επαφές με τα άτομα του φιλικού κύκλου, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Η επιλογή, επομένως, της επικοινωνίας μέσω διαδικτύου δε συνιστά κατ’ ανάγκη ένδειξη περιορισμού της κοινωνικότητας. Υποδηλώνει περισσότερο τη διαμόρφωση μιας διαφορετικής προσέγγισης της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, η οποία οφείλει να λαμβάνει υπόψη το πλήθος δραστηριοτήτων και υποχρεώσεων του σύγχρονου ατόμου.
Β2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) που ακολουθεί ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο (Η εμφάνιση…απομόνωση) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Η συλλογιστική πορεία είναι παραγωγική, εφόσον από τη γενική διαπίστωση για την ύπαρξη αντικρουόμενων ισχυρισμών ως προς την επίδραση του διαδικτύου στην κοινωνική αλληλεπίδραση των ενηλίκων, ο συγγραφέας προχωρά στην παρουσίαση των δύο διαφορετικών αυτών απόψεων. Κατ’ αυτό τον τρόπο από τη γενικότερη θέση οδηγείται παραγωγικά στην παρουσίαση των ειδικότερων απόψεων που πρεσβεύει κάθε ένας από τους αντικρουόμενους αυτούς ισχυρισμούς.
Β2. Να επισημάνετε δύο διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή στη δεύτερη παράγραφο (Σε αντίθεση… απόσταση) του κειμένου και να προσδιορίσετε τη σχέση που καθεμιά σηματοδοτεί.
Βέβαια: Με το επίρρημα αυτό -όταν τίθεται στην αρχή περιόδου- δηλώνεται επιφύλαξη σε σχέση με ό,τι έχει προηγηθεί.
Αντίθετα: Με το επίρρημα αυτό δηλώνεται αντιδιαστολή/αντίθεση σε σχέση με την άποψη που έχει προηγηθεί.
Β2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου (Η εμφάνιση… απομόνωση) του κειμένου;
Θεματική περίοδος: Η εμφάνιση του Διαδικτύου ως μέσου επικοινωνίας συνδέεται με συγκρουόμενους ισχυρισμούς ως προς την επίδρασή του στην κοινωνική αλληλεπίδραση.
Σχόλια/Λεπτομέρειες: Ο σχηματισμός εικονικών κοινοτήτων, που βασίζονται στην ταχύτατη επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου–ασύγχρονη, όπως είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email) και οι ομάδες συζητήσεων (forums) ή σύγχρονη, όπως λόγου χάρη η συνομιλία σε «πραγματικό χρόνο» (chat) -θεωρήθηκε πως δημιούργησε νέα πρότυπα κοινωνικών σχέσεων που υποκαθιστούν τις εδαφικά καθοριζόμενες σχέσεις της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι η επέκτασή του οδηγεί τόσο στην κατάρρευση της επικοινωνίας στους κόλπους της οικογένειας όσο και γενικά στην κοινωνική απομόνωση.
Κατακλείδα: —-
Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: εικονικών κοινοτήτων, επικοινωνία, σχέσεων, αλληλεπίδρασης, Διαδίκτυο. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).
Οι εικονικές κοινότητες που δημιουργούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στις ομάδες συζητήσεων αποτελούν ένα νέο χώρο διαμόρφωσης φιλικών σχέσεων, στο πλαίσιο των οποίων, ωστόσο, η αλληλεπίδραση έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τη δια ζώσης επικοινωνία. Τα μέλη αυτών των εικονικών κοινοτήτων έχουν τη δυνατότητα είτε να παρουσιάσουν με ειλικρίνεια τον εαυτό τους είτε να υποκριθούν πως έχουν μια διαφορετική προσωπικότητα από την πραγματική. Πρόκειται, βέβαια, για ένα συνήθη κίνδυνο στο διαδίκτυο, όπου ο καθένας μπορεί να παρουσιάζει μια ιδεατή ή διαφορετική εικόνα του εαυτού του.
Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: Διαδίκτυο, απομόνωση, πρόσβαση, χρόνου, κοινωνικότητα. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).
Η δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει μια αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση του αισθήματος απομόνωσης που βιώνουν άτομα μεγάλης ηλικίας. Με δεδομένο το γεγονός πως αρκετοί ηλικιωμένοι περνούν πολύ χρόνο χωρίς την ευεργετική επίδραση της επαφής με άλλους ανθρώπους, το διαδίκτυο θα ήταν σε θέση να αποκαταστήσει, ως ένα βαθμό, την κοινωνικότητά τους, καθώς θα είχαν εκ νέου τη δυνατότητα να επικοινωνούν με άτομα του οικογενειακού ή φιλικού τους περιβάλλοντος.
Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: φροντίδα, Διαδίκτυο, κοινωνική αλληλεπίδραση, δραστηριοτήτων, επιπτώσεις. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος κ.λπ.).
Η υπέρμετρη χρήση του διαδικτύου, ιδίως από άτομα νεαρής ηλικίας, ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στις καθημερινές τους δραστηριότητες, όσο και στην κοινωνική τους αλληλεπίδραση με τα άτομα του οικογενειακού και φιλικού τους περιβάλλοντος. Οι νέοι τείνουν να παραμελούν τις σχολικές ή άλλες υποχρεώσεις τους και να υποκαθιστούν τις δια ζώσης κοινωνικές επαφές, με τις εικονικές συνομιλίες. Είναι απαραίτητο, άρα, να υπάρξει από τους οικείους τους η κατάλληλη φροντίδα, ώστε να τίθενται όρια στην ενασχόλησή τους με το διαδίκτυο.
Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο ξενόγλωσσους όρους και να αιτιολογήσετε με συντομία τη χρήση τους.
email, forums: Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για όρους που μπορούν να αποδοθούν στα ελληνικά, ο συγγραφέας τους παραθέτει καθώς η χρήση τους είναι παγιωμένη διεθνώς. Σ’ ένα κείμενο, άλλωστε, που προσεγγίζονται θέματα σχετικά με το διαδίκτυο η χρήση των διεθνώς αναγνωρισμένων αυτών όρων είναι σχεδόν αναπόφευκτη.
Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.
εικονικές κοινότητες (εικονικών κοινοτήτων), κοινωνική αλληλεπίδραση: Οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται καθώς συνδέονται άμεσα με το υπό εξέταση θέμα, την κοινωνικότητα, δηλαδή, των ατόμων και το πώς αυτή επηρεάζεται από το διαδίκτυο. Ο πρώτος όρος -εικονικές κοινότητες- αποδίδει μια πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί χάρη ακριβώς στις δυνατότητες επικοινωνίας που προσφέρει το διαδίκτυο. Ενώ, ο δεύτερος όρος -κοινωνική αλληλεπίδραση-, αν και αναφέρεται σε μια διαχρονική κατάσταση, τίθεται εκ νέου σε διαδικασία διαμόρφωσης και αλλαγών, εφόσον η αλληλεπίδραση των ατόμων επηρεάζεται δραστικά από τη διάδοση του διαδικτύου.
Γ2. «Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι η επέκτασή του οδηγεί στην κατάρρευση της επικοινωνίας».
Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση και να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική/προσθετική. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο».
Η πρόταση αυτή είναι προσδιοριστική, καθώς αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του υποκειμένου της κύριας πρότασης, γι’ αυτό και δεν χωρίζεται από αυτό με κόμμα. Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αν απουσίαζε, θα αλλοιωνόταν σημαντικά το νόημα της κύριας πρότασης.
Δ. Σ’ ένα άρθρο να αναφερθείτε στην επίδραση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους εφήβους.
Η εφηβεία υπό τη διαρκή επιρροή του διαδικτύου
Η καθημερινότητα των σημερινών εφήβων, οι διαπροσωπικές τους σχέσεις, η ενημέρωσή τους, όπως και ο τρόπος που επιλέγουν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους επηρεάζονται δραστικά τόσο από το διαδίκτυο όσο και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάθε γονιός ή εκπαιδευτικός που επιθυμεί να κατανοήσει το πώς σκέφτονται και το πώς κοινωνικοποιούνται οι έφηβοι οφείλει πρωτίστως να διερευνήσει και να κατανοήσει τις επιρροές που δέχονται από τον εικονικό κόσμο του διαδικτύου.
Σε πρώτο επίπεδο είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη πως οι έφηβοι έχουν μέσω του διαδικτύου πρόσβαση σε μια μεγάλη ποικιλία τηλεοπτικών σειρών και ταινιών, δημιουργημένων ειδικά για τη δική τους ηλικιακή ομάδα. Περνούν, έτσι, πολλές ώρες παρακολουθώντας τις σειρές εκείνες που έχουν κερδίσει το δικό τους ενδιαφέρον, αλλά και των φίλων τους, ώστε ακολούθως να μοιραστούν τις εντυπώσεις τους. Η ενασχόληση αυτή αφενός γίνεται κάποτε εις βάρος του χρόνου που θα μπορούσαν να περάσουν μαζί με την οικογένειά τους ή τους φίλους τους και αφετέρου τούς φέρνει σ’ επαφή με ποικίλα ζητήματα που απασχολούν τα άτομα εφηβικής ηλικίας, διαμορφώνοντας ως ένα βαθμό τις απόψεις τους σχετικά με αυτά.
Παρόμοια επίδραση στο πώς αντιλαμβάνονται τα ζητήματα της εφηβικής περιόδου ασκούν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς παρέχουν στους νέους έναν εύκολο τρόπο να ανταλλάσσουν μεταξύ τους απόψεις, αλλά και τη δυνατότητα να «παρακολουθούν» το πώς τα διαχειρίζονται οι συνομήλικοί τους. Κατ’ αυτό τον τρόπο, θέματα που σχετίζονται με τις φιλικές ή ερωτικές σχέσεις, με τον εκφοβισμό, με τις διακρίσεις, καθώς και ειδικότερα ζητήματα που σχετίζονται με την υγεία ή την ανάπτυξη των εφήβων φτάνουν σε αυτούς άλλοτε με σωστό κι άλλοτε με λανθασμένο τρόπο μέσω του διαδικτυακού κόσμου. Οι έφηβοι προτιμούν πλέον να αναζητήσουν απαντήσεις για όσα τους απασχολούν στο διαδίκτυο και όχι απευθυνόμενοι στους γονείς τους ή σε πρόσωπα ειδικώς καταρτισμένα.
Το διαδίκτυο, βέβαια, φέρνει σ’ επαφή τους εφήβους όχι μόνο με τις πληροφορίες και τη γνώση που χρειάζονται, αλλά και με τους φίλους τους. Με τη συνδρομή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης οι έφηβοι μπορούν να επικοινωνούν συνεχώς τόσο με τα άτομα του άμεσου φιλικού τους κύκλου, όσο και με τους «εικονικούς» τους φίλους, με τους οποίους, ενδεχομένως, δεν έχουν γνωριστεί ποτέ από κοντά. Η διεύρυνση αυτή, όμως, των κοινωνικών επαφών των εφήβων ενέχει, όπως είναι φυσικό, ορισμένους κινδύνους, εφόσον δεν είναι πάντοτε δεδομένο πως οι διαδικτυακοί φίλοι είναι πρόσωπα αγαθών προθέσεων. Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία την έγκαιρη ενημέρωση των εφήβων σχετικά με την πιθανότητα να τους προσεγγίσουν μέσω του διαδικτύου ανήθικα και επικίνδυνα άτομα.
Με δεδομένη, λοιπόν τη διαρκή ενασχόληση των εφήβων με το διαδίκτυο είναι προφανές πως δέχονται ποικίλες επιδράσεις, εφόσον μέσω αυτού ψυχαγωγούνται, ενημερώνονται, αλλά και κοινωνικοποιούνται. Το διαδίκτυο αποτελεί για τους εφήβους το παράθυρο μέσα από το οποίο αντικρίζουν τον κόσμο, τόσο της δικής τους ηλικίας, όσο και αυτής των ενηλίκων. Χρειάζονται, επομένως, την καθοδήγηση εκείνη που θα τους επιτρέψει να αποκομίζουν από αυτό θετικά στοιχεία και να αποφεύγουν τις αρνητικές του όψεις.